احاديث در واسطه فيض و واسطه در محبت اهل بیت علیهم السلام 

. از احاديث نبوي مورد قبول اهل سنت وشيعه چنين استفاده مي‌شود كه نظرابتدايي خداوند به نورپاك رسول گرامي اسلام، حضرت محمدصلي الله عليه وآله وسلم وانوار اهل بيت عليهم السلام بوده؛ وهم آنان واسطه فيض در خلقت وآفرينش عرش، لوح، قلم، كرسي، فرشتگان وآسمانها وزمين بوده اند. جابربن عبداللَّه انصاري - رضي اللَّه عنهما گفت: از رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم سؤال كردم: اول موجودي كه خداوند متعال آفريد، چه موجودي بود؟ فرمود: اي جابر! او نور پيامبر بود. خداوند او راآفريد وهر چيزي را در او قرار داد وموجودات ديگر رابعد ازاو آفريد.. . رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: من و علي، چهارده هزار سال قبل از آفرينش عرش، نوري در پيشگاه خداي متعال بوديم.. سپس خدا، مردم را از نور ما آفريد. پس، ما صنع خداي متعال هستيم و صنع تمام خلق براي ماست . نظر ابتدايي خداوند متعال در آفرينش به نور پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم بود. طبق برخي از احاديث نور، رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: من و علي، چهارده هزار سال قبل از آفرينش عرش، نوري در پيشگاه خداي متعال بوديم.. سپس خدا، مردم را از نور ما آفريد. پس، ما صنع خداي متعال هستيم و صنع تمام خلق براي ماست . نظر ابتدايي خداوند متعال در آفرينش به نور پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلم بود. طبق برخي از احاديث نور، رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: من و علي عليه السلام نور واحدي هستيم كه از نور خدا آفريده شديم. و بر اساس برخي ديگر از احاديث نور، حضرت صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: نور فاطمه و ديگر ائمه عليهم السلام از نور ما آفريده شد؛ انوار اهل بيت در صدر انوار قرار دارد. و آنان نيز همچون رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم واسطه فيض در آفرينش هستند. احاديث زيادي در اين مورد وارد شده است كه برخي از آنها را بيان مي‌كنيم. در حديث آمده كه رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: آسمانها و زمين از نور من، وعرش وكرسي از نور علي بن ابي طالب عليه السلام، ولوح و قلم از نور امام حسن عليه السلام، و بهشت و حور از نور امام حسين عليه السلام آفريده شده است اين مطلب، با اندكي تفاوت در برخي ديگر از احاديث وارد شده است، و همه اين احاديث در اين حقيقت شريكند كه رسول خدا و اهل بيت عليهم السلام واسطه فيض در آفرينش هستند. واز آن جا كه همه آنها نور واحد هستند، اگر بگوييم آسمانها و زمين به خاطر نور رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم ويا علي عليه السلام، و يا فاطمه عليها 

السلام ويا امامان ديگر از اهل بيت عليهم السلام آفريده شده تناقض گويي نكرده ايم و تفاوتي درمعنا وحقيقت مطلب به وجود نيامده است. ابي هريره گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود:.. وقتي خداوند، آدم را آفريد و از روحش در او دميد، آدم متوجه جانب راست عرش شد. در اين وقت اشباح پنج نور را كه در حال ركوع و سجده بودند مشاهده كرد. عرض كرد: اي پروردگار من! آيا قبل از من فردي رااز گل آفريده اي! خداوند فرمود: نه اي آدم. آدم عرض كرد: پس اين پنج نوري كه در هيئت و صورت خودم مي‌بينم كيستند؟ فرمود: اين پنج نفر از فرزندانت هستند كه پنج اسم اينها را از اسم خودم مشتق ساختم. اگر اينها نبودند، بهشت، جهنم، عرش، كرسي، آسمان، زمين، فرشتگان، انسان و جن را نمي آفريدم . اهل بيت عليهم السلام واسطه فيض در بقاي اهل زمين هستند چنانكه واسطه فيض در نزول رحمت الهي اند. امام زين العابدين مي‌فرمايد: ما پيشواي مسلمانان، حجتهاي خدا بر جهانيان، آقاي مؤمنين وفرمانروا وپيشواي آشكار مسلمين مي‌باشيم؟ نيز ما امان اهل زمينيم چنانكه ستارگان امان اهل آسمان هستند وما آنهايي هستيم كه به واسطه ما آسمان براهل زمين فرود نمي آيد. وبه خاطر ما باران نازل مي‌شود و رحمت انتشار پيدا مي‌كند وبركات زمين خارج مي‌گردد. اگر فردي از ما برروي زمين نبود، زمين اهلش را فرو مي‌برد. سپس فرمود: زمين از زماني كه آدم عليه السلام آفريده شد، خالي از حجت خدا نبود. حجت خدا در زمين يا ظاهر ومشهور است يا غايب وپنهان شده وتا روز قيامت زمين از حجت خالي نخواهد بود، زيرااگر حجت خدا بر 

روي زمين نبود، خدا عبادت نمي شد..  روايت فوق بيانگر اينست كه اهل بيت عليهم السلام واسطه فيض در بقاي اهل زمين ونزول رحمت، ونيز واسطه فيض در طاعت و عبادت خدا هستند. علاوه براين، اهل بيت عليهم السلام واسطه فيض درنزول دين وفهم وبيان آن و واسطه در طاعت خدا هستند، زيرا دين رحمت الهي است؛ چنانكه باران براي زمين واهل زمين رحمت است. خداوند به خاطر آنها باران را بر روي زمين نازل مي‌كند ونيز به واسطه آنها قوانين وتكاليف الهي بر بندگان نازل مي‌شود. ديگران همان گونه كه به خاطر نور اينها آفريده شدند، به واسطه اطاعت از آنها، از گمراهي نجات يافته ومطيع خدا مي‌شوند  بنابراين، اينها ولي امردر جامعه اسلامي هستند. خلافت، امامت و ولايت، حق مسلّم اينهاست. حقّي است كه خدابراي آنها قرار داده است. رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم اسلام خطاب به اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: كسي كه تو رااطاعت كرد، سعادتمند شد وكسي كه تو رانافرماني كرد، شقاوت پيدا كرد. سود برد كسي كه ولايت تو رااختيار كرد وزيان كرد كسي كه دشمنت گشت. كسي كه ملازم تو شد و پيوستگي در ولايت تو پيدا كرد رستگار شد وكسي كه از ولايت تو جدا شد، هلاك گشت. مثل تو ومثل ائمه از فرزندان تو بعد از من، مثل كشتي نوح است. كسي كه آن را سوار شد، نجات يافت وكسي كه از سوار شدن سرباز زد غرق شد ومثل شما، مثل ستارگان است؛ هر زمان كه ستاره اي غروب كند ستاره ديگر طلوع نمايد تا روز قيامت  ابوهريره گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود:.. خداوند 

متعال خطاب به آدم عليه السلام فرمود:.. اسمهاي آن پنج نور، از اسم من مشتق شده است. من محمودم واين محمدصلي الله عليه وآله وسلم؛ من عالي‌ام واين علي عليه السلام؛ من فاطر واين فاطمه عليها السلام؛ من احسان واين حسن ومن محسن واين حسين است. به عزتم سوگند، كسي كه خردلي نسبت به اينها بغض وكينه داشته باشد به جهنم واردش مي‌كنم و براين كار باكي ندارم. اي آدم! اينها منتخب من هستند؛ به خاطر اينها مردم نجات پيدا مي‌كنند آن گاه كه از اينها فرمان برند وتحت ولايت اينها داخل شوند. وبه واسطه اينها به هلاكت مي‌رسند آن گاه كه از ولايت آنها سرباز زنند. پس، هنگامي كه به من حاجتي داشته باشي به اينها توسل بجو. سپس پيامبرصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: ما كشتي نجات هستيم. كسي كه به آن وابسته شد، نجات يافت وكسي كه از آن فاصله گرفت به هلاكت رسيد. پس كسي كه به سوي خدا حاجتي دارد، ما اهل بيت را واسطه قرار دهد  توسل به اينها و نجات به واسطه اطاعت از اينها همگام شدن با نظام آفرينش است، زيرا درنظام آفرينش، موجودي بدون واسطه با مبدأ هستي در ارتباط است كه بدون واسطه آفريده شده باشد. وغير آن موجود، چون با واسطه آفريده شده اند، ارتباطشان نيزبا واسطه است. بنابراين، كساني كه بدون واسطه بخواهند خدا را عبادت نمايند. وبدون پذيرش ولايت ائمه عليهم السلام به قرب الهي راه يابند، نه تنها به كمال انساني و الهي نمي رسند وبه قرب الهي راه پيدا نمي كنند و اعمالشان مقبول واقع نمي شود؛ بلكه استحقاق عذاب وعقاب پيدا مي‌كنند 

وبه جهنم مي‌روند. برخي از احاديث، در مطلب فوق ظاهر است و برخي ديگر صراحت دارد. رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: يا علي! آفريده نشدي مگر اين كه پروردگارت را بپرستي و براي اين كه به واسطه تو معالم و نشانه‌هاي دين ظاهر شود و به واسطه تو راههاي خراب شده اصلاح شود. و براستي، كسي كه از راه تو منحرف شد گمراه گشته و هرگز به سوي خدا هدايت نمي شود. و اين قول پروردگارم -جل شأنه- است كه: براستي من كسي را كه توبه كند و عمل صالح انجام دهد و آن گاه هدايت شود، مي‌آمرزم؛ يعني، به ولايت تو هدايت شود . ابن مسعود گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: در روز قيامت، علي عليه السلام به فردوس مي‌نشيند و فرمود كوهي است مشرف بر بهشت، و فوق آن عرش پروردگار جهانيان است. از دامنه آن كوه نهرهاي بهشت جاري شده و در باغهاي بهشت سرازير مي‌شود و علي عليه السلام بر كرسيي از نور نشسته است و در مقابل او نهر تسنيم جريان دارد. كسي از صراط نمي گذرد مگر اين كه سند ولايت علي و ولايت اهل بيت علي و امامان بعد از او عليهم السلام را همراه داشته باشد. پس، دوستانش را داخل بهشت و دشمنانش را داخل جهنم مي‌كند  رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: ويل براي ستم كنندگان به اهل بيت من است. عذابشان با منافقين در پايين ترين درك از جهنم است. لحظه اي عذاب از آنها برداشته نمي شود و از عذاب جهنم به آنها مي‌چشانند. پس واي بر اينها از عذاب دردناك آخرت 

. روايات مذكور، ظهور در اين مطلب دارند كه راه اطاعت و عبادت خدا، اهل بيت عليهم السلام هستند كه واسطه فيض در رسيدن به قرب الهي و بهشت برين هستند. و بدون ولايتشان محروم شدن از بهشت و عدم موفقيت در عبور از صراط حتمي است. و احاديث ديگري نيز وارد شده كه به اين مطلب تصريح نموده اند از جمله: جابربن عبداللَّه گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم در خطبه اي فرمود: كسي كه بغض و دشمني ما اهل بيت را داشته باشد، روز قيامت يهودي محشور مي‌شود، هر چند روزه بگيرد و نماز بگذارد… در حديث ديگر، از جابر آمده كه حضرت صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: هر چند روزه بگيرد و نماز بگذارد و گمان برد كه مسلمان است. رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود:.. به خدايي كه جانم در دست اوست، هيچ بنده اي عملش براي او مفيد واقع نمي شود؛ مگر اين كه به حقانيت ما معرفت داشته باشد  حضرت علي عليه السلام به نقل از رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: امامان از فرزندان من هستند. پس، كسي كه از آنها اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده است و كسي كه اينها را معصيت نمايد، خدا را معصيت كرده است. اينها دستگيره اطمينان بخش و وسيله اي به سوي خدايند  حضرت علي به نقل از رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: كسي كه دوست دارد به كشتي نجات سوار شود و به دستگيره اي مطمئن تمسك بجويد و به ريسمان محكم خدا چنگ بزند، بايد علي عليه السلام را به دوستي و دشمنش را به دشمني بگيرد، 

و پيشوايان از فرزندان او را به امامت قبول نمايد. براستي كه اينها خلفا و اوصياي من و حجج خدا بر خلق بعد از من هستند. اينان آقايان امتم و پيشروان متقين به سوي بهشتند، حزب اينها حزب من، و حزب من حزب خداست و حزب دشمنان اينها حزب شيطان است  با توجه به احاديث بيان شده، اهل بيت عليهم السلام همان گونه كه واسطه فيض در آفرينش و خلقت موجوداتند، واسطه فيض در تشريع و اطاعت ارادي و اختياري خداوند نيز مي‌باشند؛ لذا ولايت آنها سند عبور از صراط و ورود به بهشت است. دراين جالازم است براي تأييد بيشتر مطلب فوق، به بررسي احاديث حب بنشينيم. بايد دانست كه خداوند، هرموجودي را در راه محبت خود برانگيخته . ونفس هستي هر موجودي باتوجه به ظرفيت وجودي اش محبت خدا را طالب است. و خداوند بعد از نظر به حب ذات خود، نظر حب ودوستي به اولين مخلوق دارد وآن مخلوق طبق احاديث نور، واحاديث واسطه فيض، نور رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم ونور اميرالمؤمنين عليه السلام ونور فاطمه عليها السلام و نور يازده نفر از امامان وحجتهاي الهي عليهم السلام است. اينها محبوبترين موجودات در نزد خداي متعال هستند. چنانكه نزديكترين موجودات به خدا مي‌باشند. اهل بيت عليهم السلام جمال كامل و اسماء حسناي خداوند متعال هستند. البته در مرتبه وجودي و هستي خود كه مخلوق اويند. انسان خواهان كمال و جمال حق است و وظيفه انساني و عقلي انسان، تلاش و حركت براي رسيدن به جمال حق و تجهيز شدن به صفات زيباي حق است. در جهان طبيعت به لحاظ محجوب بودن آن جمال مطلوب از انسان و به لحاظ نداشتن معرفت صحيح و به جهت اين كه خداوند هر موجودي را در راه محبت خود بر انگيخته است. و رابطه موجودات با خدا، رابطه دوستي و محبت و رابطه محب و محبوب است. رابطه انسان با خدا در بعد اراده و اختيار نيز بايد بر اساس محبت باشد؛ عقل ما را به راهي دعوت مي‌كند كه راه دوستي و جذب شدن به جمال و كمال الهي باشد. براي شناخت اين راه، بايد به الگويي متوسل شد كه اين راه را طي كرده و به جمال و كمال حق در حد استعداد و مرتبه وجودي اش رسيده باشد. انسان با توجه به وجود اراده و اختيار در حركت براي تعالي روح، محكوم جبر نيست. بلكه با انتخاب خويش، جهت و كيفيت حركت در آن جهت را مشخص و معين مي‌كند. بنابراين، به مكتبي نياز دارد كه تناسب كامل با ساختمان وجودي او داشته باشد؛ مكتبي كه پيام آور محبت بلكه تمامش محبت است و اين، مكتب دين است؛ دين تمامش حب است. با اين پيام كه انسان از نظام حب خارج نشود. و دين، به كساني كه از نظام حب خارج شوند به ديد بغض مي‌نگرد. نگاه اسلام به منافق، ظالم، فاسق و افراد دور از عقل و انديشه، نگاه توأم با بغض و كينه است، زيرا اينان جمال انساني و الهي را كه محور حب است - ندارند. اين بغض، لازمه حب به جمال و كمال حق است. بنابراين، تمام دين، حب است و بغض امري فرعي است. امام صادق عليه السلام فرمود: دين جز دوستي نيست، براستي خداي عزوجل مي‌فرمايد: بگو اي پيامبر!: 

اگر خدا را دوست مي‌داريد، مرا پيروي كنيد؛ خدا نيز شما را دوست مي‌دارد . با توجه به نكات فوق، انسان اگر بخواهد در بعد ارادي و اختياري با نظام هستي و فعل خداوند متعال همگام باشد، چاره اي ندارد جز اين كه از راهي برود و پيروكساني باشد كه او را به حب خداوند متعال متصل كنند و به مقام حب الهي در بعد ارادي - در تمام ابعاد زندگي - برسانند. اسلام كه دين حب و دوستي است راه محبت را رسالت و ولايت قرار داده است. به احاديثي در اين زمينه از طريق اهل سنت اشاره مي‌كنيم: جابر رض گفت: از رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم شنيدم كه فرمود: براي هرچيزي اساسي است و اساس دين، دوستي ما اهل بيت است  رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم علي عليه السلام را مخاطب ساخته و فرمود: براستي اسلام عريان است؛ لباس آن تقوا؛ ولباس فاخر و پرارزش آن، هدايت؛ زينت آن حيا؛ ستون آن ورع؛ معيارش عمل صالح وبنيان واساس آن حب من و حب اهل بيت من است . سلمان رض گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: شخصي مؤمن نمي گردد، مگر اين كه اهل بيت مرا به واسطه محبت من دوست بدارد. عمر بن خطاب عرض كرد: علامت دوستي اهل بيت شما چيست؟ حضرت صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: اين؛ و دست مبارك را بر علي عليه السلام زدند  رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: كسي كه اراده دارد بر خدا توكل نمايد، بايد اهل بيت مرا دوست داشته باشد؛ و كسي كه اراده دارد از 

عذاب قبر نجات پيدا كند، بايد اهل بيت مرا دوست داشته باشد؛ و كسي كه حكمت مي‌خواهد، بايد اهل بيتم را دوست داشته باشد؛ و هر كس خواسته اش ورود به بهشت - بدون حساب - است، بايد اهل بيت مرا به دوستي بگيرد. به خدا سوگند، جز اين نيست كه هر كس محبت اهل بيت مرا داشته باشد، در دنيا وآخرت سود مي‌برد . رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم فرمود: از راه محبت و دوستي ما به خداي متعال توسل بجوييد؛ به واسطه ما طلب شفاعت كنيد. پس براستي به سبب ما اكرام مي‌شويد و به سبب ما روزي داده مي‌شويد. پس، دوستداران ما امثال ما در فرداي قيامت هستند و همه آنان در بهشتند . ابن عباس گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم روزي دست علي عليه السلام را گرفته بود، سپس فرمود: آگاه باشيد؛ كسي كه علي را دشمن بدارد خدا و رسولش را دشمن داشته است. كسي كه او را دوست بدارد، خدا و رسولش را به دوستي گرفته است  اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: دست آويز مطمئن و محكم الهي مودّت و دوستي ال محمدصلي الله عليه وآله وسلم است  ابن عباس گفت: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم خطاب به علي عليه السلام فرمود: كسي كه تو را به دوستي گرفت، مرا به دوستي گرفته ودوست تو دوست خداست .

منبع :مراجعه شود به کتاب فضایل اهل بیت علیهم السلام ،محمدرضا امین زاده،بازار کتاب قائمیه