ساحل انتظار

​

 در حديثى از امام باقر صلوات الله علیه نقل شده است كه حضرتش فرمود:

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَخْرَجَ ذُرِّيَّةَ آدَمَ صلوات الله علیه مِنْ ظَهْرِهِ لِيَأْخُذَ عَلَيْهِمُ الْمِيثَاقَ بِالرُّبُوبِيَّةِ لَهُ وَ بِالنُّبُوَّةِ لِكُلِّ نَبِيٍّ، فَكَانَ أَوَّلَ مَنْ أَخَذَ لَهُ عَلَيْهِمُ الْمِيثَاقَ بِنُبُوَّتِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِللَّهِ صلوات الله علیه وآله ثُمَّ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لآِدَمَ صلوات الله علیه انْظُرْ مَا ذَا تَرَى؟ قَالَ: فَنَظَرَ آدَمُ صلوات الله علیه إِلَى ذُرِّيَّتِهِ وَ هُمْ ذَرٌّ قَدْ مَلَئُوا السَّمَاءَ قَالَ آدَمُ صلوات الله علیه: يَا رَبِّ مَا أَكْثَرَ ذُرِّيَّتِي وَ لِأَمْرٍ مَا خَلَقْتَهُمْ؟ فَمَا تُرِيدُ مِنْهُمْ بِأَخْذِكَ الْمِيثَاقَ عَلَيْهِمْ؟ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ يُؤْمِنُونَ بِرُسُلِي وَ يَتَّبِعُونَهُمْ. 

الكافي (ط - الإسلامية)، ج 2، ص: 8

همانا خداوند عزّوجلّ آن گاه كه فرزندان آدم صلوات الله علیه را از پشت او بيرون آورد تا از آنها بر ربوبيّت خويش و نبوّت پيامبرانش پيمان بگيرد، نخستين پيامبرى كه بر نبوّتش پيمان گرفته شد، محمّد بن عبداللَّه صلوات الله علیه وآله بود. آن گاه خداوند عزّوجلّ به آدم صلوات الله علیه فرمود: نگاه كن چه مى بينى؟ پس حضرت آدم صلوات الله علیه به ذرّيّه خويش نگاه كرد و ديد همه آسمان را پر كرده اند. گفت: پروردگارا فرزندانم چه زیاد هستند! به خاطر چه امرى آنها را آفريدى؟ مقصودت از گرفتن پيمان از آنها چيست؟

خداوند عزّوجلّ فرمود: مرا عبادت كنند، هيچ شريكى براى من قائل نشوند و به رسولانم ايمان بياورند و از آنها پيروى كنند… .
در حديث ديگرى از امام صادق صلوات الله علیه نقل شده است كه آن حضرت فرمود:

أَوَّلُ مَنْ سَبَقَ مِنَ الرُّسُلِ إِلَى بَلَى رَسُولُ اللَّه صلوات الله علیه وآله… كَانَ الْمِيثَاقُ مَأْخُوذاً عَلَيْهِمْ للَّهِ بِالرُّبُوبِيَّةِ وَ لِرَسُولِهِ بِالنُّبُوَّةِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ بِالْإِمَامَةِ. فَقَالَ: أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ وَ مُحَمَّدٌ نَبِيُّكُمْ وَ عَلِيٌّ إِمَامُكُمْ وَ الْأَئِمَّةُ الْهَادُونَ أَئِمَّتُكُمْ؟ فَقالُوا: بَلى . فَقَالَ اللَّهُ: (شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ) أَيْ لِئَلَّا تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ - (إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ). فَأَوَّلُ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْمِيثَاقَ عَلَى الْأَنْبِيَاءِ بِالرُّبُوبِيَّةِ؛ وَ هُوَ قَوْلُهُ (وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُم). 

مختصر البصائر، ص: 410

رسول خدا صلوات الله علیه وآله نخستين كسى بود كه «بلى» گفت… از آنها بر ربوبيّت خداوند عزّوجلّ و نبوّت رسول خدا صلوات الله علیه وآله و امامت اميرالمؤمنين و ائمّه صلوات الله علیهم پيمان گرفت و فرمود: «آيا من پروردگار شما نيستم؟» و محمّد پيامبرتان و على و امامان هادى، امامانتان نيستند؟ «گفتند: آرى.» پس خداوند فرمود: «گواه گرفتم كه روز قيامت نگوييد» يعنى تا اينكه در روز قيامت نگوييد: «ما از اين در غفلت بوديم.» پس نخستين كسانى كه از آنها بر ربوبيّت پيمان گرفت، پيامبران بودند. خداوند در اين باره مى فرمايد: «و به ياد آور آن زمانى را كه از پيامبران پيمان گرفتيم… .
در حديث ديگرى، ابن  مسكان از امام صادق صلوات الله علیه از پيمان عالم ذرّ سؤال مى كند:

قُلْتُ: مُعَايَنَةً كَانَ هَذَا؟ 

قَالَ: نَعَمْ. فَثَبَتَتِ الْمَعْرِفَةُ وَ نَسُوا الْمَوْقِفَ وَ سَيَذْكُرُونَهُ. وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَمْ يَدْرِ أَحَدٌ مَنْ خَالِقُهُ وَ رَازِقُهُ؟ فَمِنْهُمْ مَنْ أَقَرَّ بِلِسَانِهِ فِي الذَّرِّ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِقَلْبِهِ؛ فَقَالَ اللَّهُ:

(فَما كانُوا لِيُؤْمِنُوا بِما كَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ). 

مختصر البصائر، ص: 412

آيا اين اقرار و پيمان به رؤيت عيانى بود؟

فرمود: آرى؛ پس معرفت ثابت شد و موقف را فراموش كردند و زود باشد كه به ياد آورند. و اگر آن امر نمى شد، هيچ كسى خالق و رازق خويش را نمى شناخت. پس برخى از آنها در ذرّ به زبان اقرار كردند و به قلب ايمان نياوردند؛ پس خداوند عزّوجلّ فرمود: «پس ايمان نمى آورند به آنچه پيش از اين تكذيب كردند.»